Bakıda qazanıb ölkəsi üçün çalışanlar: Qonşuda bişər, bizə də düşər?

Müqayisələr həqiqəti üzə çıxartmaq üçün əla vasitə olsa da, bəzən ondan manipulyasiya məqsədilə istifadə olunur. Bu mənada Azərbaycanla Gürcüstan futbolu arasında müqayisəni xüsusilə fərqləndirə bilərik.

Gürcüstanın milli komandaları hər dəfə yüksək nəticə əldə edəndə sosial şəbəkələrdə “o əjdahadan bizdə niyə yoxdur” müzakirələrinə start verilir. Əlbəttə, müqayisə edənləri anlamaq olar. Hər iki ölkənin insanları eyni regionun havasını udur, hətta eyni Kür çayının suyunu içir. Amma onlar yığmalar səviyyəsində dağı dağ üstə qoymağı bacarırsa, biz təpədən aşağı diyirlənirik.

Cənubi Amerikada da Uruqvayla Parayvay potensialına görə eyni səviyyədə olan ölkələrdir. Lakin Uruqvay ikiqat dünya çempionudursa, Paraqvay mundiallarda tarixi boyunda yalnız bir dəfə 1/4 final görüb. Hələ onu demirik ki, uruqvaylılar həmişə mundiala vəsiqə qazanırsa, paraqvayılılar 2010-cu ildən bəri DÇ görmür.

Bizimlə gürcülər arasında da oxşar vəziyyətdir. Bu, tarix boyunca belə olub. Məsələn, “Neftçi”nin SSRİ çempionatında ən böyük uğuru 1966-cı ildə bürünc medal qazanmaq olubsa, “Dinamo” 1964 və 1978-ci illərdə ittifaq birinciliyinin qalibi olub. Bununla yanaşı, tiflislilər SSRİ çempionatında 5 dəfə gümüş, 13 dəfə bürünc medal qazanıblar. Hələ bu komandanın iki dəfə SSRİ Kubokunu, 1981-ci ildə isə Avropanı heyrətə gətirərək Kuboklar Kubokunu qazanmasından danışmırıq. Yəni, bizimlə onların futbol ənənələri arasında böyük uçurum var.

Əlbəttə, deyə bilərik ki, onlarda da “Qarabağ” səviyyəsində komanda yoxdur. Biz hər il avrokuboklarda Ağdam klubunun qrup mərhələsinə vəsiqə qazanmağı ilə öyünürüksə, nə Tiflis nə də Batumi “Dinamo”ları bunun yaxınlığına düşə bilmir. Amma yenə də bir ölkənin futbolunun siması onun milliləridir. Bu mənada biz onlardan geridəyik.

Görünən odur ki, Gürcüstanda uşaq futbol məktəbləri öz işinin öhdəsindən məharətlə gəlir və bunun bəhrəsini görürlər. Hazırda 21 yaşa qədər futbolçular arasında davam edən Avropa çempionatında gürcülərin 1/4 finala qədər irəliləməsi buna sübutdur. Doğrudur, Gürcüstanın təşkilatçı ölkə olmasını da ön plana çəkmək olar. Yəni, təşkilatçı ölkə kimi final mərhələsinə birbaşa vəsiqə qazanmışdılar. Belə olsaydı, ora çıxıb-çıxmayacaqları bilinmirdi. Çünki bu komanda heç vaxt final mərhələsinə vəsiqə qazanmayıb. Amma meydan sahibi olmaq belə uğur qazanmaq üçün zəmanət deyil. Rumıniya da Gürcüstan kimi təşkiilatçı ölkə idi. Rumınların U-21 millisi İspaniya, Ukrayna və Xorvatiyanın qərarlaşdığı qrupda cəmi 1 xal topladı. Gürcülər isə “ölüm qrupu”ndan – Portuqaliya, Niderland və Belçikanın olduğu qrupdan məğlubiyyətsiz lider kimi 1/4 finala vəsiqə qazandı. 1/4 finalda da israilli yaşıdlarına penalitlərlə məğlub oldu.

Təbii ki, gürcürlərlə müqayisə olunmağımızın absurd olduğunu söylədiyimiz halda, onlar qədər inkişaf edə bilməməyimizə görə də özümüz günahkarıq. SSRİ yığmasının heyətini bəzəyən sələfləri bir yana, müstəqillik dövründə belə bu ölkənin Kaxa Kaladze, Şota Arveladze və Temuri Ketsbaya kimi futbolçuları olubsa, deməli, su gələn arxa yenə də gələ bilər. Çünki onları yetişdirən yerli futbol məktəbləri var.  Amma bizdə nə AFFA, nə də klublar bu haqda fikirləşmir. AFFA Türkiyə və Almaniyadan türkiyəlliləri, Dağıstandan isə Qafqaz xalqlarının nümayəndələrini bura gətirərək “nə yoğurdum, nə yapdım, hazırca kökə tapdım” prinsipi ilə hərəkət edir. Klublar isə “legionerlər var da, uşaq yetişdirmək nəyə lazımdır, onsuz da bu ölkədən futbolçu çıxmır” bəhasilə “akademiyalar”ını yola verir. Məhz bu yanaşmaya görə gürcülər startdaca bizdən aralanır. Görünən kəndə bələdçi lazım deyil.

Bu problemi qabartmaqla söhbəti qır-saqqız kimi uzatmağın mənası yoxdur. Sadəcə, bütün Avropanı şoka salan gürcülərin gənclərdən ibarət komandasının oyunçularını hansı komandaların yetişdirməsini öyrənmək yerinə düşərdi. Bax, bu yerdə demək lazımdır ki, “o əjdahalardan bizdə niyə yoxdur”?

Əvvəla onu qeyd edək ki, bu ölkənin U-21 millisini elə Azərbaycan futboluna bələd olan simalar çalışdırır.  Baş məşqçi Ramaz Svanadze 2015-17-ci illərdə Bakı “İnter”ini çalışdıran Zaur Svanadzenin köməkçisi olub.  Elə Zaur da Ramazın doğma əmisidir, hazırda qardaşıoğlunun köməkçisi kimi çalışır. Daha bir assisent isə təqdimata ehtiyacı olmayan Georgi Adamiyadır. O Adam(iya) ki, 9 il Azərbaycan çempionatında top qovub.  Elə bu “ştab”da qərarlaşan Aleksandre Amisulaşvilinin 2014/15 mövsümündə “İnter”də oynadığını yaxşı xatırlayırıq.

Adamiyanı istisna etsək, digər 3-nün burada “əlinin yağa batdığını” iddia etmək olmaz. Amma fakt öz ölkələrində futbol akademiyalarının “yağlı kökələri”ni Avropaya nümayiş etdirməyi bacardılar. Hələ nəzərə alaq ki, “Napoli”də möcüzələr yaradan Xviça Kvaratsxeliya da bu turnirdə iştirak edə bilərdi. Atası Badri burada oynayarkən, Xviça topa ilk toxunuşunu ölkəmizdə edib. Amma İtaliya çempionatında mövsümün ən dəyərli oyunçusu seçilən bu futbolçu yorğunluq səbəbindən millisinə kömək edə bilmədi. Amma “Valensiya”nın qapıçısı Georgi Mamardaşvili vətənində keçirilən qitə birinciliyinə öz məharətini nümayiş etdirməyi bacardı. O, Georgi ki, İspaniyaya yollanana qədər “Qaqra” və Tiflis “Dinamo”sunun akademiyasında diqqətləri öz üzərinə cəlb edə bilmişdi.

Tiflis “Dinamo”sundan söz düşmüşkən, Avropa çempionatında bu komandadan 7 oyunçu var idi. “Dinamo” qədər “Saburtalo” komandası da öz “məzunlar”ını səhnəyə çıxartmağı bacardı. Tiflisin ən möhtəşəm akademiyalarından biri olan bu “düşərgə”dən Avropa çempionatında 4 futbolçu iş başında idi. Tsqatubo “Samqurali”sinin 3, Qori “Dila”sının 1 futbolçusu da milliyə cəlb olunmuşdu. Digər futbolçular isə millidə özünü göstərmədən buna qədər Avropaya sızmağı bacarmışdı. Məsələn, bu mənada Mamardaşvili ilə yanaşı “Srvena Zvezda”dan İrakli Azarovi, Donetsk “Şaxtyor”undan Giorgi Qoçoleişvili, Moskva “Dinamo”sunda Saba Sazonovla Luka Qaqnidze, “Sarayevo”dan Giorgi Quliaşvili, “Real Yunion”dan Giorgi Qaqua, “Bordo”dan Zuriko Davitaşvili (onun Niderland millisinin qapısından keçirtdiyi möhtəşəm qol nəyə desəniz dəyərdi) və “Lex”dən Heorgi Tsitaişvilinin adını çəkmək olar.

Bu oyunçulardan yalnız Saba Sazonovla Heorgi Tsitiaşvili müvafiq olaraq, Rusiya və Ukrayna futbolunun yetirmələridir. 2002-ci ildə Sankt-Peterburqda doğulan Sabanın atası rus olsa da, anası Nino Nişnianidze “Samtredia” voleybol klubunun üzvü olub. “Zenit” akademiyasında püxtələşdikdən sonra “Dinamo”ya keçən Sazonov anasının vətətinin yığmasında oynamaq qərarına gəlib. Tsitiaşvili isə İsraildə doğulsa da, ana tərəfdən Ukrayanadan olduğuna görə uşaq yaşlarından bu ölkəyə köçüb. Futbolun sirlərinə isə Kiyev “Dinamo”sunda yiyələnib.

Adlarını çəkdiyimiz digər legioner futbolçular ya Tiflis “Dinamo”su, ya da “Saburtalo”sunun yetirməsidir. Gördüyünüz kimi, paytaxt burada əsas avanqard rolunu oynayır. Bizdə isə Bakı klublarının akademiyalarından söhbət gedə bilməz. Halbuki, ölkədə ən çox “canlı qüvvə” potensialı Bakıdadır. Amma bizim paytaxt klublarının akademiya vecinə də deyil. Gözümüzü ya Tovuzla Gəncəyə, ya da Qəbələyə dikmişik.

Yenidən özümüzə qayıdıb eyni sözləri təkrarlamağa ehtiyac yoxdur. Gürcülər məhdud büdcə ilə öz qarışqalarını sözün yaxşı mənasında fil edə bilirlər. Bu fillər də uğurlu çıxışla qəFİL aradan çıxırlar. Biz isə hələ qəFİLlikdə yatmışıq…

İLQAR AĞAYEV