Bizi izləyin

Layihə

Futbol sevgisinin formalaşmasında mundualların rolu

blank
blank

DÇ-1950. Braziliya millisi dünya çempionatının final qrupunda son oyununu keçirir. Uruqvay yığması ilə oyunda heç-heçə belə “sambaçılar”ı tarixində ilk dəfə “Qızıl İlahə”yə qovuşduracaq.

O vaxt dünya çempionatları televiziya deyil, radio vasitəsilə yayımlanırdı. “Marakana”ya toplaşan 200 min braziliyalıdan fərqli, ölkənin digər futbolsevərlərinin qulağı “kiçik qutu”dan gələn səsə “köklənmişdi”. 10 yaşlı Pelenin atası Dondinyo da bu həyəcanı yaşayırdı…

Turnir boyunca rəqiblərinə qan udduran, xüsusilə final qrupunda İsveç və İspaniya yığmalarının başına oyun açan Braziliya millisi Uruqvayla oyunda da hesabda öndə olduğu vaxt üstünlüyünü qoruya bilmədi. Dünya çempionatlarında ən gurultulu matçlarından biri kimi tarixə düşən bu oyunda braziliyalılar məğlub olaraq hamını şoka saldı. Atasının radio reportajından sonra hələ də özünə gələ bilmədiyini görən Edson Arantes Du Nasimento “sən narahat olma, mən böyüyüb sənin üçün dünya kubokunu qazanacağam” vədini verdi.

Bəli, iş elə gətirdi ki, 8 il sonra 18 yaşlı Pele İsveçdə keçirilən Dünya Çempionatında yarımfinalda Fransa ilə oyunda het-trik etdi, finalda isə İsveçin qapısından iki top keçirdi. Beləliklə, Braziliyanın dünya çempionatları tarixində zəfər yürüşünün əsası qoyuldu.

Yuxarıdakı qeydlər mundialların bir yeniyetmənin qəlbində kiçik qığılcımla necə alova çevrildiyini göstərən nümunədir. Belə nümunələrin isə sayı-hesabı yoxdur.

Futbol XIX əsrdə kəşf olunsa da, XX əsrdə məhz Dünya Çempionatları sayəsində populyarlıq qazanmağa başladı. 4 ildən bir keçirilən Yay Olimpiya oyunları kimi idmanın bu növü də milyonlarla insanı birləşdirməyi bacarırır. Tanrı günahımdan keçsin, Ramazan ayı 11 ayın sultanı olduğu kimi, mundial da 48 ayın sultanı kimi onu sevənlərin “mənəvi dünyası”nı rövnəqləndirir.

Əslində, hansısa azarkeşdən “bu idman növü ilə nə vaxtdan maraqlanırsan” deyə soruşsan, mütləq cavabında “filan dünya çempionatına baxmaqla” cavabını verəcək. Bəli, başlanğıc məhz mundiallardan qaynaqlanır, qığılcım məhz bu bir aylıq nəhəng futbol festivalından alova çevrilir. Halbuki, il boyunca klub səviyyəsində o qədər turnirlər keçirilir ki…

Kim nə deyir desin, artıq biznesə bulaşan və yalnız varlı klubların at oynatdığı oyuna çevrilən futbolun saflığını hələ də məhz Dünya Çempionatı qoruyur. Çünki hər bir milli yalnız öz oyunçusunun hesabına uğur qazanır. Federasiyalar istədiyi legioneri gətirib komandanı gücləndirə bilmir. Bu ənənə ləğv olunmayana qədər (təbii ki, heç vaxt ləğv olunmyacaq) bu turnir öz saflığını qoruyacaq.

Futbola məhəbbəti yaranan təmizqəlbli yeniyetmələrə də saflığı məhz dünya çempionatı ilə aşılamaq lazımdır. Dünyanın 32 ən güclü yığmasının müxtəlif oyun üslubları ilə bir ay ərzində nəhəng karnaval yaratması bu turnirin dəyərini artırır. Klub futbolunda biz bunu görə bilmirik. Müxtəlif millətlərin nümayəndəsinin sintezindən yaranan hansısa bir klub hətta oyun üslubunu belə dəyişə bilir. Amma milli komandalar meydanda yalnız öz ölkəsinin “fəlsəfə”sini aşılayır.

Əslində, futbolu yenicə dərk etmək istəyən biri üçün bundan gözəl “Əlifba” kitabı ola bilməz. Klub futbolu qarışıq bir romandırsa, dünya çempionatı “nağıl kitabıdır”. Hamımız o nağıl kitabını oxuya-oxuya püxtələşmişik və bu idman növünə məhəbbətlə böyümüşük. Bu proses həmişə belə olub və belə də olmağa davam edəcək. Amma bu yöndə müəyyən maneələr də var.

Buna tam olaraq maneə də demək olmur. Futbol kütləviliyini genişləndirdikcə, informasiya məkanında bütün sahələri ələ alır. Məsələ ondadır ki, əvvəllər bütün futbol turnirlərini izləmək mümkün olmurdu.  Televiziyalar əsasən Dünya Çempionatlarının yayım hüququna sahib çıxırdı. Təbii ki, daxili çempionat istisna təşkil edirdi. Dünya futbol mədəniyyəti ilə məhz mundiallarda tanış olurdu. Uşaqlar da məhz 4 ildən bir keçirilən yarış vasitəsilə oyunun vurğunu olurdu. Amma sonradan televiziyanın klub turnirlərinin əsirinə çevrilməsi vəziyyəti 180 dərəcə dəyişdi. Belədə uşaqların futbol zövqü də “deformasiyaya uğradı”.

Məsələn, biz futbolu dünya çempionatı adlı 1-ci sinifin “Əlifba” kitabı ilə oxuyub sevmişiksə, indiki uşaqların qarşısına 11-ci sinifin “Astronomiya” kitabını qoyurlar. Bəlkə də bu müqayisədə fakt mənasında qüsura yol verdim. Çünki son illər astronomiya dərsi məktəb proqramlarından çıxarılıb. Təhsil funksionerlərinin doğru qərar qəbul edib-etmədiyini söyləmək fikrim yoxdur, amma kaş futbol aləmi ilə tanış olmaq istəyən bir uşağın qarşısından da bu “Astronomiya” kitabı götürüləydi. Təəssüf ki, müasir reallıqda bu, mümkün deyil.

Əslində, klub futbolunu məhz “Astronomiya” kitabı ilə müqayisə etməyim təsadüfi deyil. Çünki klub futbolunda hazırda “astronomik” məbləğlər dövr edir. Meydanda sərgilənən futbol da elə astronomik futboldur. Birvaxtlar günəşin ətrafında bizim planet dediyimiz təbii peyklər fırlanırdısa, indi bəşəriyyət kosmosa öz süni peyklərini buraxır. Futbolun biznesə çevrilməsi də bu mənada zövqləri korlayır və dünya çempionatının saflığına xələl gətirir. Təəssüf ki, indiki uşaqları belə “nağıl kitabları” ilə sözün yaxşı mənasında ələ almaq mümkün olmur. Söz yox, klub futbolu vasitəsilə bu oyunu sevən hər bir yeniyetmə Dünya Çempionatına da baxır. Amma o “Astronomiya” kitabını vərəqləyəndən sonra “nağıl kitabı”nı oxumağa başlayır. Bu isə subardinasiyanı pozur.

Hər nə qədər biz Dünya Çempionatlarının əhəmiyyətindən, uşaqların mənəvi dünyasına təsirindən danışsaq da, problemlərin fonunda “bəh-bəh”lə işlətdiyimiz sözlər süni effekt verəcək. Əsas odur ki, dünya çempionatı öz saflığını itirməsin. Söhbət edərkən, masanın üstündə and içməyə çörək tapdığımız kimi, Dünya Çempionatı da müxtəlif naz-nemətləri olan futbol masasının and içiləsi çörəyidir. Uşaqlarımızı məhz bu çörəklə qidalandırmalıyıq.

Pele radio vasitəsilə görmədiyi bir yarışı sevmişdi, yeni nəslin futbolçuları artıq TV-də yayını başa çatmış oyunu “Youtube” vasitəsilə yenidən izləyərək motivasiya olunur. Əslində, texnoloji inkişafda pis heç nə yoxdur. Sadəcə, futbol bundan ziyan görməsin, Dünya Çempionatı uşaqların gözündə ən əlçatmaz yarışa çevrilsin. Ümid edirik ki, belə də olacaq…

ABBAS

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanıb.

Sahə: Uşaq və gənclərin fiziki və mənəvi inkişafında idmanın rolu

blank
Reklam

Reklam


blank
Premyer-liqa2024-01-27 08:55

“Kəpəz” “Qarabağ”a, “Zirə” “Sabah”a qarşı

blank
Ölkə futbolu2024-01-27 08:00

Hakimlər ədalətli olunca…

blank
Dünya futbolu2024-01-27 02:50

“Mançester Siti” “Tottenhem”ə qalib gəldi, 1/8 finala yüksəldi

blank
Dünya futbolu2024-01-27 02:37

“Alaves” doğma meydanda darmadağına üzüldü

blank
Dünya futbolu2024-01-27 02:24

“Renn” Liondan qələbə ilə qayıtdı

blank
Dünya futbolu2024-01-27 02:06

“Torino”dan səfər qələbəsi

blank
Dünya futbolu2024-01-27 01:48

“Ayntraxt”dan növbəti qələbə

blank
Digər idman növləri2024-01-27 00:54

AVF prezidenti Şəmkirdə səfərdə olub

blank
Dünya futbolu2024-01-26 23:52

Məmmədov Polşa klubunda növbəti oyuna çıxdı

blank
Digər idman növləri2024-01-26 23:28

Azərbaycan cüdoçularından qran-prinin ilk günündə 3 medal

blank
Digər idman növləri2024-01-26 22:42

Əliyeva dünya çempionatına vəsiqə qazandı

blank
Digər idman növləri2024-01-26 22:31

Cüdo Tədqiqatçıları Assosiasiyasının prezidenti ASAPES-in qonağı olub

blank
Müsahibə2024-01-26 22:00

Məhəmmədov: “Lunyovu ən yaxşı adlandırmaq düzgün olmaz”

blank
Digər idman növləri2024-01-26 21:44

“Sərhədçi” ardıcıl üçüncü qələbəsini qazanaraq, pley-off zonasına qoşuldu

blank
Ölkə futbolu2024-01-26 20:47

“Qarabağ” rəsmi himnini təqdim etdi – VİDEO

blank
Digər idman növləri2024-01-26 19:40

“Neftçi”ni “Sumqayıt”a dəyişdi

blank
Ölkə futbolu2024-01-26 18:33

“Səbail” “Turan Tovuz”a belə uduzdu – VİDEO

blank
Müsahibə2024-01-26 18:25

“Azərbaycan futbol oynamaq üçün çox yaxşı ölkədir”

blank
Digər idman növləri2024-01-26 18:10

Avtraliyada ikinci finalçı da məlum oldu

blank
Premyer-liqa2024-01-26 17:58

“Evdə uğurlu seriyamızı davam etdirmək istəyirdik” – Ayxan Abbasov

blank
Dünya futbolu2024-01-26 17:44

Yarımfinalın püşkü atıldı

blank
Premyer-liqa2024-01-26 17:34

“İrəlidə daha yaxşı “Səbail” görəcəyik” – Şahin Diniyev

blank
Əvəzedicilər2024-01-26 17:17

Əvəzedicilər Liqasında 23-cü turun proqramı bəlli oldu

blank
Premyer-liqa2024-01-26 16:52

“Turan Tovuz”dan “Səbail” üzərində inamlı qələbə

blank
Əvəzedicilər2024-01-26 16:40

Əvəzedicilərin yarışında 22-ci turun oyun cədvəli açıqlandı

blank
Dünya futbolu2024-01-26 16:21

Qrup mərhələsinin ən yaxşı məşqçisi

blank
Əvəzedicilər2024-01-26 16:00

Şahhüseyni və Şahniyarova 2 oyunluq cəza

blank
Dünya futbolu2024-01-26 15:44

Klopp “Liverpul”dan ayrılır – Rəsmi

blank
Dünya futbolu2024-01-26 15:31

“Mançester Siti”dən “Vest Hem”ə

blank
Ölkə futbolu2024-01-26 15:16

“Qarabağ”a öz gücümüzü göstərməyə çalışacağıq”

blank
Premyer-liqa2023-12-23 22:28

“Səbail” “Sumqayıt”a belə məğlub oldu – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-12-22 19:12

“Qəbələ” “Sabah”a belə qalib gəldi – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-12-03 17:42

“Kəpəz” “Sabah”a belə uduzdu – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-11-12 20:26

“Qəbələ” “Zirə”yə belə uduzdu – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-22 19:38

Qəbələdə 5 qol – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-20 23:24

“Səbail” “Neftçi”yə belə məğlub oldu – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-20 22:57

“Turan Tovuz”la “Qarabağ”ın məhsuldar heç-heçəsi – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-20 21:44

Ayxan Abbasov: “VAR-da olanlar başqa oyuna baxırdılar” – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-20 21:16

Qurban Qurbanov: “Oyunumuzdan razı qalmadım” – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-08 22:31

“Qarabağ”dan “Neftçi” üzərində inamlı qələbə – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-07 18:52

“Qəbələ” “Səbail”ə belə uduzdu – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-06 21:16

“Mütləq çempion olmaq kimi məqsədimiz yoxdur” – Rəşad Sadıqov

blank
Premyer-liqa2023-10-01 21:10

“Araz-Naxçıvan” “Zirə”yə belə qalib gəldi – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-01 19:37

“Kəpəz” “Qəbələ”yə belə uduzdu – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-01 19:00

Azər Məmmədov: “Çempionatın sonuna qədər…” – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-01 18:44

Elmar Baxşıyev: “Qələbə təsadüfi də ola bilər” – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-10-01 18:09

Gəncə azarkeşlərindən Tərlan Əhmədov səsləri – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-30 20:36

“Səbail”lə “Sabah”dan məhsuldar heç-heçə – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-30 19:24

“Turan Tovuz” “Neftçi”yə belə uduzdu – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-25 22:12

“Qəbələ” “Qarabağ”a belə uduzdu – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-24 22:14

“Səbail” “Araz-Naxçıvan”a belə qalib gəldi – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-24 20:49

“Sabah”la “Kəpəz”dən məhsuldar heç-heçə – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-23 23:37

“Zirə”nin “Neftçi” ilə heç-heçəsi – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-23 20:57

Turun açılış matçında heç-heçə – VİDEO

blank
Milli komanda2023-09-21 13:58

Millimiz Niderlandı belə darmadağın etdi – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-17 22:08

“Qarabağ” “Sabah”ı belə məğlub etdi – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-17 20:19

“Qəbələ”nin “Turan Tovuz”la heç-heçəsi – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-16 19:25

“Səbail”dən darmadağın – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-16 18:55

Azər Məmmədov: “Oyunumuz alınmadı” – VİDEO

blank
Premyer-liqa2023-09-16 18:40

Şahin Diniyev: “Ən çətin oyunlarımızdan birini keçirdik” – VİDEO

Facebook

Gündəm