Limitin ölkə xaricinə çıxardığı futbolçularımız

Bir neçə gün əvvəl ölkəmizin ən güclü futbolçularından biri sayılan Ramil Şeydayev Türkiyənin 1-ci Liqasında çıxış edən “Kocaelispor” komandası ilə müqavilə imzaladı. Ötən yay “Qarabağ”dan Taylanda gedən forvardın şərq səyahəti uzun sürmədi.

Bunun səbəblərini axtarmağa ehtiyac yoxdur. Bir futbolçu kimi ən yaxşı vaxtda karyeranı Taylandda davam etdirmək, ambisiyaları bir kənara qoyub pul qazanmaqdan başqa bir şey deyil. Yaxşı ki, Ramilin Asiya macərası çox çəkmədi. Doğrudur, bundan sonra çıxış edəcəyi klubla da öyünməli deyilik. Amma nə qədər olursa-olsun, Tayland çempionatı ilə Türkiyənin 1-ci Liqası müqayisəyə gəlmir. Üstəlik, “Kocaelispor”un hazırda turnir cədvəlində 3-cü pillədə qərarlaşması, həm komandanın, həm də Ramilin iddialarının yerində olmasından xəbər verir.

Xatırladaq ki, bu mövsüm 1-ci Liqadan superliqaya 3 komanda yüksələcək. İlk 2 yeri tutan komandalar birbaşa vəsiqə əldə edəcəklər. Hazırda lider böyük fərqlə “Eyupspor”dur. İkinci sırada olan “Göztəpə” Ramilin yeni komandasını 2 xal qabaqlayır. 3-cü yeri tutan komanda isə 4, 5, 6 və 7-ci yerlərin pley-off oyunlarının qalibi ilə üz-üzə gələcək. Yəni, Ramilin gələn mövsüm Superliqada çıxış etməsi üçün gözəl şans var. Bu şansdan möhkəm yapışmaq və istifadə etmək lazımdır.

Ramilin keçidi bir suala cavab axtarmağa maraq yaratdı. Son vaxtlar ölkəmizdən bir neçə futbolçu xaricə yollanıb. Bunun səbəblərini araşdırmaq, məsələnin nədən qaynaqlandığını öyrənməyə gətirib çıxaracaq. Məlum olduğu kimi, ölkəmizdə legioner limiti bir qədər yumşaldılıb. Artıq komanda 6 deyil, 7 legioneri meydana buraxa bilər. Bu isə avtomatik olaraq bizim futbolçuların 1 iş yer itirməsi deməkdir. Yəni, buvaxta qədər əgər hər komandada ən azı 5 futbolçu meydana çıxmalı idisə , indi 4 futbolçu oynayır. Bunu da 10 komadaya vurduqda 10 yer itkisi olur. Yəni, bu mövsüm azərbaycanlı futbolçular 10 iş yerini itiriblər.

Əslində, bunu iş yeri adlandırmaq da olmaz. Əsas heyətə düşməsinə üzülməyib ehtiyatda vaxt keçirməklə pul qazanmaqdan həzz alan onlarla futbolçumuz var. Amma burada söhbət əsl, iddialı futbolçudan gedir.

Məsələ ilə daha yaxından tanış olmaq üçün digər ölkələrdəki vəziyyəti bilmək lazımdır. Bu gün dünya liqalarının 75%-də legioner limiti mövcuddur. Lakin bu yasaq və qadağalar hər bir ölkədə müxtəlif cürdür. Əvvəla, onu qeyd etmək lazımdır ki, FİFA 2008-ci ildə bütün dünya üzrə limit qaydasını tətbiq etmək istəyirdi. Beynəlxalq futbol qurumunun başbilənləri 6 yerli + 5 əcnəbi prinsipini yeritməyə çalışırdı. Lakin Avropanın nəhəng klubları buna qarşı çıxaraq qanunun qüvvəyə minməsinə əngəl oldu.

Məsələnin bir qədər də aydın olması üçün bəzi ölkələrdəki sistemlərə nəzər yetirək. İngiltərə Premyer Liqası dünyan ən güclü çempionatlarından biridir. Burada iştirak ərizəsində olan 25 futbolçudan 8-i öz yetirmələri olmalıdır. Digərlərinin işçi vizası alması isə səviyyədən asılıdır. Dünya reytinqinin ilk 10 sırasında qərarlaşan milli komandaların üzvləri yığma oyunlarının ən azı 30%-də iştirak etməlidirlər. 30-cu pillədən aşağıda olan ölkələrin üzvləri üçün isə bu rəqəm 75%-ə bərabərdir. Bu kriteriyalara cavab verməyənlər üçün icazənin alınması xüsusi məşvərət şurasının qərarından asılı olur.

Niderlandda sistem çox maraqlıdır. Burada legioner limiti yoxdur. Lakin əcnəbi futbolçunun məvacibi yerli oyunçuların orta qazancını ən azı 1,5 dəfə üstələməlidir. Bu da avtomatik olaraq zəif legionerin gəlişinin qarşısını alır.

Almaniyada 2006-cı ildə limit ləğv edilib. Ancaq iştirak ərizəsində ən azı 8 yetirmə olmalıdır. Bundan başqa,  heyətin 12 üzvünün Almaniya pasportu olması vacibdir.

Rusiyadakı limitin formatı son illərdə dəyişidirilib. Əvvəllər meydana çıxan futbolçulara qadağa var idi. Amma indi iştirak ərizəsində 8 legionerdən çox ola bilməz. Amma onların hamısı meydana eyni anda çıxa bilər.

Qazaxıstan bir neçə gün əvvəl legioner limitini tamamilə ləğv etdi. Türkiyədə isə vəziyyət Rusiyadakı kimidir. Legioner bolluğunun qarşısını almaq üçün ölkə federasiyası 2009-cu ildə limit tətbiq etdi. Bundan sonra başqa problem ortaya çıxdı – Avropada yetişən türk futbolçuların axını başladı. Nəticədə yüksək səviyyəli futbolçularla yanaşı zəiflərin gəlməsi səviyyənin aşağı düşməsinə gətirib çıxardı. Bu da türk futbolçuların məvaciblərinin süni şəkildə artması demək idi. 2015-ci ildə verilə yeni qərara əsasən limit demək olar ki, ləğv edildi. Yalnız iştirak ərizəsinə salınan futbolçulara hədd qoyuldu. Bu da milli komandanın nəticələrinin aşağı düşməsinin qarşısını almadı. Buna görə də 2020-ci ildən başlayaraq yenidən sistemdə dəyişikliklərə əl atıldı.

Yeni qərarlardan biri də türkdilli ölkələrə aid idi. Bu ökənin bir futbolçusu legioner sayılmaqdan qurtuldu. Bu da sözsüz ki, bizim ölkə üçün ən vacib məqamlardan biri oldu.

Hazırda türkiyənin 1-ci Liqasında 5 futbolçumuz çıxış edir. Ramil Şeydayevin “Kocaelispor”unun, Vüsal İsgəndərlinin “Boluspor”unun, Bəxtiyar Həsənilazədənin “Tuzlaspor”unun, Sertan Taşkının “Manisaspor”unun və Coşqun Diniyevin çıxış etdiyi “Ümraniyespor”un oyunları azərbaycanlı azarkeşlər üçün maraq doğurmalıdır. Diqqətlə Türkiyənin 1-ci Liqasına nəzər yetirdikdə isə daha bir neçə Azərbaycan vətəndaşlığına malik futbolçunu görürük. Onların azarkeşlər tərəfindən tanınması inandırıcı deyil. Buna baxmayaraq, məlumat üçün bildirək ki, Taşkın İlter “Eyupspor”da, Murat Akpinar “Sakaryaspor”da , Mert Çelik “Bandırmaspor”da, Ufuk Budak isə “Erzurumspor”da Azərbaycan pasportu ilə oynayır.

Son həftənin daha bir maraqlı xəbəri Rahil Məmmədovun Polşa çempionatına keçidir. “Qarabağ”ın və milli komandamızın müdafiəçisi karyerasını Lodz şəhərinin LKS komandasında davam etdirəcək. Autsayder komandaya yollanmasına baxmayaraq , futbolçunun rahat şəraitdən çıxıb futbol oynamağı seçməsi təqdirəlayiq haldır. Sevindirici vəziyyət odur ki, son vaxtlar belə hadisələrin sayı artıb. Artıq klublarımız da, yerli futbolçulara layiq olduğundan artıq məvacib vermirlər. Bu da futbolçularımızın silkələnməsinə səbəb olur.

Dərindən baxdıqda , bazar iqtisadiyyatına uyğun olmayan məvacib şişmələrinin səbəbi legioner limitidir. Ümumiyyətlə, heç bir qadağa və süni qanunlarla səviyyəni artırmaq mümkün deyil. Necə ki, həqiqi bazar iqtisadiyyatı olmayan yerlərdə istehsal olmur, futbolda da qadağalar inkişafın qarşısını alır. İqtisadiyyatda dəyəri tələb-təklif etdiyi kimi futbolda da futbolçunun dəyərini bacarığı göstərməlidir. Əks halda, milyonlarla pul ehtiyat oyunçular skamyasında oturub özünü günə verən futbolçulara və onların agentlərinin ciblərinə gedəcək.

ABBAS

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanıb.

Sahə: Uşaq və gənclərin fiziki və mənəvi inkişafında idmanın rolu