Millimizin üzvünün Avropanı titrədən oğlu

Xviça Kvaratsxeliyanın A Seriyasında getdiyi yolu Henrix Mxitaryan artıq geri qayıdır. İtaliya çempionatının aparıcı komandalarında bir gürcü var, bir də erməni. Həqiqət acıdır, amma onu gizlətmək olmaz. Nəticə çıxarmaq, daha yaxşısına səy göstərmək üçün…

Əslində, “bicolar” hələ Kaxa Kaladzenin dövründə A Seriyasında at oynadırdı. Sonradan orada “dığa” da peyda oldu. Ümumiyyətlə, zaman-zaman güclü çempionatlarda çoxsaylı gürcülər görmüşük. İndi axın bir qədər azalsa da, keyfiyyətə şübhə yoxdur.

Bizim oyunçular isə hələ də Azərbaycan çempionatında “konservləşdirilib”. 23 yaşından aşağı bir oyunçunu belə kənara göndərə bilmirik. Ya da Mahir Emreli kimi bir az gecikirik. Əlimizi göyə açıb Zaqreb “Dinamo”sunda Bruno Petkoviçin satılmasını Tanrıdan diləyirik ki, Mahirin bəxti açılsın. Bu yandan Orşiçin “Sauthempton”a keçməsinə sevinirik ki, əla, yerlərdən biri boşaldı. Amma vaxtilə milliləşdirdiyimiz futbolçunun oğlu Bakının qardaşlaşdığı şəhərdə 6 ay ərzində hoqqa çıxarır, daha güclü klubların hədəfinə düşür, bütün Avropa ondan danışır.

Bəs, görəsən, millimizin “ögey” balasının doğma oğlu ora necə gedib çıxıb? Xviçanın “əmək kitabçası”nı vərəqləyək.

Badri Kvaratsxeliyanın oğlu Xviça məhz atası Azərbaycan çempionatında “Şəmkir”in heyətində top qovduğu vaxt – 2001-ci ilin fevralında Gürcüstanın paytaxtı Tiflisdə dünyaya göz açıb. Bundan hələ 1 il əvvəl Azərbaycan vətəndaşlığını alan Badri üçün, ümumiyyətlə, 2001-ci il çox yaddaqalan oldu. Belə ki, hücumçu övladının doğulmasından bir neçə ay sonra həm də karyerasında növbəti Azərbaycan çempionluğunu yaşadı.

Xviça futbolda ilk addımlarını Gürcüstanın hələ sabiq SSRİ-nin dönəmindən ən titullu klubunda – Tiflis “Dinamo”sunda atdı. O, 2017-ci il sentyabrın 29-da, 16 yaşı olarkən əsas komandada “Kolxeti-1913” ilə liqa matçında debüt etdi. Yalnız çempionatın sonlarına yaxın – axırıncı 9 turun 4-də ehtiyatdan meydana çıxdı. Bu 4 görüşdə üst-üsə cəmi 95 dəqiqə oynasa da, 1 qol və 1 məhsuldar ötürmə ilə yadda qaldı.

Maraqlıdır ki, Xviça hətta liqada debütündən əvvəl Gürcüstanın U-17 yığmasında özünü göstərmək imkanı da qazandı. Özü də bu şansdan maksimum yararlandı: Latviya ilə matçda toru silkələmək üçün ona 52 dəqiqə bəs etdi.

2017-ci ilin oktyabrından başlayaraq, Kvaratsxeliyanın ölkəsinin 17 yaşadək futbolçulardan ibarət millisində məhsuldar dönəmi başladı. O, 7 ay ərzində yoxlama oyunlarında və rəsmi matçlarda 15 qol və 12 assistlə yadda qaldı! Buna baxmayaraq, paytaxt “Dinamo”su ona şans vermədi. Xviça bu səbəbdən 2018-ci ilin aprelində Rustavi “Metallurq”una transfer olundu. Yeni komandasında 18 matçda 6 qolun vurulmasında yaxından iştirak etdi – 3 qol, 3 məhsuldar ötürmə.

18 yaşlı futbolçunun inkişafı Moskva “Lokomotiv”inin diqqətini çəkdi. “Dəmiryolçular” 2019-cu ilin fevralında Xviçanı mövsümün sonuna qədər icarəyə götürdü. Düzdür, vingerin daha güclü olan Rusiya Premyer Liqasında göstəriciləri zəif oldu: 7 oyunda cəmi 1 qol vurdu. Ancaq Kvaratsxeliya artıq o vaxt “Loko”nun baş məşqçisi Yuri Syominin diqqət mərkəzinə düşdü. Rusiyanın ən güclü mütəxəssislərindən biri klub rəhbərliyindən futbolçunun transfer olunmasını xahiş etsə də, mənfi cavab aldı. Syomin sonradan bir neçə dəfə “Lokomotiv”in həmin qərarını böyük səhv adlandırdı.

Rusiya çempionatını bəyənən Xviça “Metallurq” ilə müqaviləsinə birtərəfli qaydada xitam verdi. Çünki artıq daha sərfəli təklifi var idi: “Rubin” ona elçi düşmüşdü. 2019-cu ilin yayında Kazan klubuna qoşulması Kvaratsxeliyanın bütün sonrakı karyerasına təsir göstərən keçid oldu. Ancaq həmin mövsümün ortasında onun üçün daha bir vacib hadisə yaşandı: “Rubin”in məşqçi postunda təcrübəsiz Roman Şaronovu o vaxt ölkənin ən sanballı çalışdırıcılarından olan Leonid Slutski əvəzlədi. Məhz “Vitess” və “Hall Siti” təcrübəsinə sahib mütəxəssis Xviçanı tam başqa səviyyəyə qaldırdı.

Slutski bu yay, artıq Kvaratsxeliyanın “Napoli”yə transferindən sonra onu xatırlayarkən maraqlı məqamlara toxundu. Qeyd etdi ki, Xviçanın istedadını görmək üçün məşqin 5 dəqiqəlik hissəsi kifayət etdi: “İlk məşqdə belə bir epizod yaşandı: rəqib sürüşmə fəndini yerinə yetirdi, Kvara isə yıxıldı və ağlamağa başladı. Düşündüm ki, vəssalam, ilk məşqdəcə komandanın ən istedadlı futbolçusunun diz bağları qopdu, bəlkə də, ayağı sındı… 1 dəqiqə sonra isə ayağa qalxdı və sanki heç nə olmamış kimi oynamağa başladı. Fit çalıb ona “futbol ciddi, kişilərin oyunudur, buna hazır deyilsənsə, hələ də kişi yox, oğlansansa, heç nəyə nail olmayacaqsan” dedim. Çox qəribə idi: ağrıya dözə bilmirdi. Qətiyyən! Rəqibin hər sürüşmə fəndindən sonra ağlayırdı.

İkinci problemi isə futbolla bağlı idi. Ən yaxşı tərəflərindən necə istifadə etməli olduğunu bilmirdi. Meydanın hər yerində rəqiblərini aldatmağa çalışırdı, hətta qarşısında boş zona olmayanda belə irəliyə doğru hərəkət edirdi. Bir, beş, hətta 10 rəqibini aldatmaq istəyirdi. Daha bir çətinlik daim toqquşmadan, sürüşmə fəndindən qaçmaq istəməsi idi. Bu da problem idi. Əlbəttə, belə fantastik driblinqə və keyfiyyətlərə sahibsənsə, sənə qarşı sərt oynayacaqlar. Kvara isə bundan yayınmaq üçün rəqiblərini həddindən tez aldatmağa çalışırdı”.

2021-ci ildə TOP-5 liqalara keçidi alınmayan Xviça ruhdan düşdü. Bu onun oyununa da ciddi təsir göstərməyə başladı. “Tottenhem” kimi klublar “Rubin”in futbolçusuna görə müəyyənləşdirdiyi məbləği – 18 milyon avronu ödəməkdən çəkindi. Əslində, bu, başadüşülən idi: Kvaratsxeliya Rusiya çempionatında meydana çıxdığı 50 oyunda 7 qol, 13 assistlə yadda qalmışdı. Slutski həmin anda lazımi sözləri tapdı: “Ona dedim ki, inkişaf etməlisən. İngiltərədə, Niderlandda, millidə işləmişəm və başa düşürəm ki, komandada hamıdan yaxşı oynayırsansa, ekstra-motivasiya tapmaq çətindir, yeni kluba keçməlisən. Ancaq indi sənin cəmi 20 yaşın var, hər şey hələ qarşıdadır”.

Kvaratsxeliyanın karyerasını dəyişən digər hadisə isə ötən ilin fevralına təsadüf etdi. Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsindən sonra FİFA Premyer Liqada çıxış edən futbolçuların tərəfini tutdu və müvəqqəti olaraq müqaviləni dondurmağa icazə verdi. Bu, Rusiyada oynadığına görə onsuz da əvvəldən vətənində tənqid olunan Xviça üçün əsl göydəndüşmə oldu. O, icarə əsasında Batumi “Dinamo”suna keçdi. Kazan klubunun rəhbərliyinin sonrakı addımı isə anlamaq mümkün deyil! Rusiya klubu Xviçanın xahişini nəzərə alıb onunla müqaviləyə xitam verdi! Başqa sözlə, ən dəyərli futbolçusunun pulsuz ayrılmasına imkan yaradıldı! Özü də söhbət mövsümün ikinci yarısı boyunca problemlər içində boğulan və sonunda Premyer Liqada yerini qoruya bilməyən “Rubin”dən gedir.

Maraqlıdır ki, Xviçanın agenti Mamuka Cuqeli bundan əvvəl belə bir açıqlama vermişdi: “Saymanovla qardaşıq, heç vaxt bir-birimizi aldatmarıq. 100 ilin tanışıyıq”. Amma sən saydığını say… Nəticədə isə Kvaratsxeliyanın bu səviyyəyə çatmasında və tanınmasında başlıca rolu olan “Rubin”ə “Napoli”nin ödədiyi 10 milyon avrodan cəmi 120 mini çatdı. Məbləğin qalan hissəsi isə futbolçuya 3 aylığına qapısını açan Batumi “Dinamo”suna qismət oldu.

Daha onun “Napoli”dəki hoqqalarından danışmağa dəyməz. Görünən kəndə nə bələdçi? İnsinyenin MLS-ə gedişindən sonra onun yerində peyda olan “bico”ya Neapolda yeni Maradona gözü ilə baxırlar. Orada çox qalıb-qalmayacağını deyə bilmərik, amma “Napoli” Maradonanın dövründən sonra ilk dəfə məhz bu il çempion olsa, buna görə həm də Kvaratsxeliyaya borcludur. Bizə isə kənardan ona qibtə ilə baxmaq qalır.

AĞA