Rəqibimizin baş məşqçisi – onu necə çağıraq?

“Qarabağ”ın Avropa Liqasında növbəti rəqibinin “Bayer” olduğu məlumdur. Bu mövsüm artıq 2 dəfə qarşılaşan komandalar gələn həftə yenidən Bakıda üz-üzə gələcəklər. Bu məqalədə biz rəqib komandanın baş məşqçisinin adının tələffüzünü dəqiqləşdirməyə çalışacağıq.

İllərdir ki, Azərbaycanda Alonso Xabi və ya Xavi kimi tanınıb. Həm yazılarda, həm də televiziya reportajlarında şərhlər zamanı ad belə çəkilib. Əslində isə necə olmalıdır? Məhz bunu müəyyənləşdirmək lazımdır.

Əvvəla onu qeyd edək ki, Alonso əslən baskdır. Bu da fərqli tələffüzə yol aça biləcək faktlardan biridir. Alonsonun tam adı Xabierdir. Futbolda Xavyer adıyla çox oyunçu tanıyırıq. Savioladan tutmuş Maskeranoya qədər kifayət qədər misal çəkmək olar. Onların tələffüzü elə Xavyerdir. Lakin məsələ ondadır ki, bu yazılışda birinci hərf J-dir. Alonsonun adı isə J ilə deyil X ilə başlayır. X ilə başlanan ispan sözləri fərqli şəkildə tələffüz edilir. Misal üçün xenofobia=ksenofobia, və ya xenon=ksenon. Bu məntiqlə Xabi də Ksabi olmalıdır.

Rəqəmsal platformalarda belə şübhəli məsələləri izah edən kifayət qədər portallar mövcuddur. Onlardan ən böyüyü “forvo.com”a müraciət etdikdə bunu görürük: kişi səsiylə tələffüzdə – Şavi, qadın səsi ilə tələffüzdə isə – Çavi.

“Youtube”da da məsələni tam ayırd etmək olmur. Orada da səsləndirmə Şavi kimidir.

Buna görə də bilavasitə ispan dilçilərinə müraciət etmək daha düzgündür. İspan dilində Xavyer adı var. Onun qısaldılmış forması Xavidir. Ancaq bu ad Şavi və Çavi kimi də tələffüz edilir. Hər şey həmin adamın harada anadan olmasından asılıdır.  Ən tanınmış Xavyer – dünyaca məşhur aktyor Xavyer Bardemdir. Kanar adalarında anadan olan aktyorun adı J hərfi ilə yazılır.

Alonso isə baskdır. O, basklar ölkəsində anadan olub və həmişə də bask olduğundan fərəhlə danışır. Əgər məsələnin mövzusu baskdırsa, və ad X ilə başlanırsa, deməli o, Şavyer Alonso, Şavi Alonso olmalıdır. Ç variantı da var. Çünki bask dilində X ilə başlanıb Ç kimi oxunan kifayət qədər soyad var. Basklar özləri adı Şavi kimi oxuyur. Amma burada Ş sanki bir qədər də Ç-yə yaxınlaşır. Burada üçüncü hərfi B kimi oxumaq da düz deyil. Bask və ispan dilində B hərfi V kimi səslənir.

Alonsdan və bu mövzudan danışarkən “Barselona”nın baş məşqçisi Xavini yaddan çıxarmaq düzgün olmazdı. 20 ildən çoxdur ki, keçmiş futbolçu ölkəmizdə Xavi kimi tanınır. Bəzi şərhçilər müəyyən hallarda onun adını Cavi kimi səsləndirməyə cəhd göstərib. Ölkəmizdə insanların qulağı daha çox Xaviyə alışıb. Amma bu, düzgün variant deyil. Katalon olan futbolçunun ana dilində X hərfi Ş kimi oxunur. Hətta Ş hərfi bir qədər də yumşaq səslənir. Belə olduqda Xavierin düzgün variantı Şavyer və ya Şavidir. Katalonlar isə hazırda xalq arasında daha çox onu Çavyer və Çavi kimi səsləndirirlər.

Beləliklə, yekun qərara gələrək onu söyləmək olar ki, Alonsonun adının düzgün tələffüzü Şavi, “Barselona”nın baş məşqçisinin isə Çavidir.

Digər ölkələrdə Alonsonun adının tələffüzü də maraqlıdır. İngiltərədə onun adı Jabi ilə Çabinin arasında səsləndirilir. Portuqaliyada Şabi daha çox işlədilir. Komandasının futbolçusu Qranit Caka isə onu Ksabi deyə çağırır. “Sky Sports”da Çavi deyilişinə də rast gəlmək mümkündür.

İLQAR AĞAYEV