Lippi, Malezani, Prandelli, Kapello – Mutu bu məşqçilərdən dərs alıb

Hər yaxşı futbolçudan yaxşı məşqçi olmur. Eləcə də hər yaxşı məşqçi keçmişdə yaxşı futbolçu olmayıb.

Tarix futbolçu olmayan məşqçilər də görüb. Amma bu iki komponenti özündə cəmləşdirən futbol adamları olub. Bu mənada keçmiş dövrdə birinci ağıla Yohan Kroyff gəlir. Daha sonra Frants Bekkenbauerin də adını çəkə bilərik. Tarixə boylanmalı olsaq, siyahını xeyli uzatmaq da olar. Müasir dövrdə də belələrini görmüşük. Məsələn, hazırda göz önündə Karlo Ançelotti, Zinəddin Zidan və ya Xosep Qvardiola dühaları canlanır.

Əslində, yaxşı futbolçu və yaxşı məşqçi komponentini Nizami Gəncəvinin “İsgəndərnamə” əsəri ilə də müqayisə etmək olar. Hər bir dahi futbolçu və ya dahi məşqçi öz dövrünün İsgəndəridir. Amma Nizami bu möhtəşəm əsərində İsgəndəri iki qəlibdə təsəvvür edir. Döyüşçü və sərkərdə İsgəndər “Şərəfnamə”də, müdrik İsgəndər isə “İqbalnamə”də öz təcəssümünü tapır.

Futbolda da belədir. Futbolçu kimi, “Şərəfnamə” yolunu gedənlər sonradan “İqbalnamə”yə düşə bilmir. Belələri bir növ yarımçıq İsgəndər olur. Amma məşqçiliyi də “tutuzduranlar” əsl iqbalını, yəni bəxt ulduzunu futbolçu karyerasını bitirəndən sonra tapır.

Bugünlərdə “Neftçi”yə gətirilən rumıniyalı mütəxəssis Adrian Mutu da hələ ki yarımçıq İsgəndər təsiri bağışlayır. Əslində, Mutunu təqdim etmək üçün bundan ideal giriş vermək mümkün deyildi. Çünki Rumıniya futbolunun ən istedadlı simalarından olan Adrianının “Şərəfnamə” yolu zəngin olub. “İnter”, “Çelsi”, “Yuventus” və “Fiorentina” kimi klublarda möhtəşəm oyunu və vurduğu qollarla adından söz etdirən məşhur rumıniyalı hücumçu hələ ki, məşqçilik karyerasında ciddi uğurlara imza ata bilməyib.

Bəlkə də gələcəkdə nəyəsə nail oldu. Amma 44 yaşlı mütəxəssis 2018-ci ildən bəri hələ də “toruna balıq”, yəni komandasının qarmağına kubok sala bilməyib. Ola bilsin, “Neftçi” bu mənada onun üçün ilk qapı olacaq. Amma bu qapını açana qədər rumıniyalı əfsanə 5 qapını örtüb. Bir az da dəqiqləşdirsək, ona qapını göstəriblər.

Doğrudur, Mutu “Rapid”i qoyub bura gəldi. Yəni, Buxarest klubunda onu istefaya göndərən olmamışdı. Hə, azarkeşlər komandaya titul qazandıra bilməyən məşqçini gedişini istəyirdilər. Amma rəhbərlik bu fikirdə deyildi. Bakıda onun “neftinin fontan vurub-vurmayacağı”nı zaman göstərəcək.

İndiki məqamda bizim işimiz Mutunun məşqçilik karyerasına nəzər salmaqdır. Amma buna qədər Adrianın hansı məşqçilərdən bəhrələndiyinə də diqqət ayırmaq pis olmazdı. Futbolçu keçmişi olan hər bir məşqçi nailiyyət əldə edirsə, oynadığı illərdə başçılığı altında oynadığı çalışdırıcılardan da nəsə götürür. Bəs, “Neftçi”nin baş məşqçisi kimlərdən nə əxz edib?

Adrian peşəkar karyerasında Piteştinin “Arceş” klubunda başlasa da, öz ölkəsində məşhurluq zirvəsinə “Dinamo”da ucalıb.  Bu komandada məhz Kornel Dinu Adrianın istedadını cilalayaq onu əla bir hücumçuya çevirib. Onun başçılığı altında 1998/99  mövsümündə Mutu 17 oyuna 4 qol vursa da, 1999/2000 mövsümündə 25 oyuna 25 qolla Adrian “vulkan kimi püskürdü”. Nəticədə İtaliya nəhəngi “İnter” rumıniyalı istedadı Milana apardı. Amma Adrian bu komandada özünü göstərə bilmədi. Hər halda, italyanlar ondan nə 14 oyun, nə də 2 qol gözləyirdilər. Mutunun burada qazancı yalnız Marçello Lippinin başçılığı altında işləmək və ondan nəsə öyrənmək oldu.

Belədə “rütbəsi azaldılan” gənc futbolçu “Verona”ya üz tutdu. 2000/01 mövsümündə Atillio Perottinin başçılığı altında 27 oyuna 5 qol vurmağı bacardısa, növbəti “futbol ili”ndə Alberto Malezani Mutunu yenidən kəşf etdi. “Verona”dakı ikinci ilində Adrian 36 oyuna 12 qol və 2 məhsuldar ötürmə ilə diqqət mərkəzinə düşdü.

2002/03 mövsümündə rumıniyalı “Parma”da peyda oldu. Bu klubda qəhrəmanımlz Çezare Prandellinin başçılığı altında 36 oyunda 22 qol və 12 məhsuldar ötürmə ilə İtaliyanı fəth etdi. Təkcə A Seriyasında Mutu 18 qol və 12 assistlə yadda qaldı. Bu göstəricidə o yalnız 24 qolla çempionatın bombardiri olmuş Kristian Vyeridən geri qaldı. Bir sözlə, Prandelli Mutunu əvvəlki səviyyəsinə qaldırdı.

Belədə Mutu növbəti mövsüm bir başqa italiyalı mütəxəssisin əlinin altına düşdü. Amma bu dəfə Appenin yarımadasında yox, Böyük Britaniyada. 2003/04 mövsümündə Adrian “Çelsi”də Klaudio Ranyerinin tələbəsinə çevrildi. İlk mövsümündə 36 oyuna 10 qol və 5 məhsuldar ötürmə elə də pis göstərici sayıla bilməz. Amma növbəti mövsüm Joze Mourinyo ilə işləmək ona böyük xoşbəxtlik gətirmədi. Mövsümün əvvəlində 2 oyuna 1 assistlə yadda qalsa da, sentyabrda kokain Mutunun “evini yıxdı”. Rumıniyalı futboldan 7 ay müddətinə kənarlaşdırıldı.

Elə həmin ilin qışında Mutu “Yuventus”a keçdi. Yaya qədər gözlədi, 2005/06 mövsümündə Fabio Kapello Adriana həyat bəxş etdi. Onun başçılığı altında Mutu 45 oyunda meydana çıxdı və 11 qol və 8 məhsuldar ötürmə ilə yenidən diqqətləri öz üzərinə çəkdi. Mutu Kapellonun başçılığı altında İtaliyada iki dəfə çempionluq sevinci yaşasa da, “Kalçapoli” haqq-hesabı onun bütün qazandıqlarını sildi.

“Yuve”ylə B Seriyasına yollanmaq istəməyən Mutu “Parma”da onu ucaldan Çezare Prandellinin yanına getdi. Sevimli məşqçisinin rəhbərliyi altında rumın forvard 4 mövsümdə 123 oyuna 65 qol və 25 məhsuldar ötürmə ilə öz adından söz etdirdi. 2010/11 mövsümündə isə “Fio”da Prandellinin yerinə Sinişa Mihayloviç gəldi. Serbiyalı mütəxəssis ona faydalı olmağı tam olaraq öyrədə bilmədi (20 oyuna 4 qol və 2 assist).

2011/12 mövsümündə “Çezena”ya keçən adıçəkilən futbolçu 3 məşqçinin “dərslərində əyləşdi”. Marko Campaolo, Daniele Arriqoni və Mario Beretta Adriana yalnız 29 oyuna 8 qol vurmağı və 2 məhsuldar ötürmə etməyi “öyrətdi”. Daha İtaliyada qalmağın məhasız olduğunu görən Mutu 2012/13 mövsümündə “Ayaçço”ya üz tutdu. Fransada Aleks Dyupon və Alber Emonun “əlindən su içən” 34 yaşlı futbolçu 28 oyuna 11 qol vurdu. Növbəti mövsüm Fransada onun başının üstündə yenə də italiyalı məşqçilər (onlardan biri mənşəcə italiyalı idi) dayandı. Amma Fabritsio Ravanelli və Kristian Brakkoni Mutunu xoşbəxt edə bilmədi: 11 oyun 0 qol.

Bundan sonra Mutu “radarlar”dan itdi. Vətəninə qayıtdı, oradan Hindistana yola düşüb, sonradan yenidən Rumıniyaya döndü və 2016-cı ildə karyerasını başa vurdu.

Elə həmin il oktyabrın 12-dən növbəti ilin oktyabrın 10-na qədər Buxarest “Dinamo”sunun prezidenti oldu. Həmin vəzifədən gedəndən bir gün sonra Rumıniya millisinin baş skautu oldu və orada düz 6 ay fəaliyyət göstərdi. Bəlkə də ölkə klublarından birindən təklif gəlməsəydi, elə skaut kimi də “çörək pulu”nu qazanacaqdı. Amma “Voluntari” onu yoldan çıxartı. Bu klubla ili illik müqavilə imzalasa da, orada çox qala bilmədi. 14 komanda arasında sonda 10-cu yeri tutdular. Onun başçılığı altında 11 matça 4 qələbə, 3 heç-heçə, 4 məğlubiyyət təbii ki, uğursuz göstərici sayılmalıdır. Doğrudur,  “Voluntari”ni elitada saxladı: çünki pley-offda “Kindiya”ya (Tırqovişte) qalib gəldilər. Buna baxmayraq, direktorlar Şurası Mutunu istefaya göndərdi. “Voluntari” prezidenti bu qərarla razılaşmadığı üçün postunu tərk etdi.

2018-ci il iyulun 20-dən 2019-cu il dekabrın 31-nə qədər Qətərin “Əl-Vəhdə” klubunun əvəzedici komandasını çalışıran Mutu orada heç nəyə nail olmadı. Vətəninə qayıdan gənc mütəxəssis 2020-ci il yanvarın 14-dən 2021-ci il aprelin 30-na qədər Rumıniyanın 21 yaşlılardan ibarət millisinin baş məşqçisi oldu. Komanda onun başçılığı altında 7 oyun keçirdi və cəmi birində – Ukraynaya uduzdu. Digər matçlarda 3 qələbə, 3 heç-heçə qeydə alındı. Buna baxmayaraq, AÇ-2021-in seçmə mərhələsində məhz Ukraynanı qabaqlayaraq ikinci pilləni tutdular və final mərhələsinə vəsiqə qazandılar.

Düzdür, bu uğuru tamamilə Mutunun adına yazmaq düz deyil: seçmə turnirdə milliyə 10 oyundan yalnız son 4-də rəhbərlik etdi. AÇ-2021-də isə Niderland və Almaniya kimi güclü komandalarla bir qrupda onlarla birgə eyni sayda – 5 xal topladılar, amma əlavə göstəricilərə görə 3-cü yeri tutub, qrupda qaldılar.  Amma rumınlar həm Niderland, həm də Almaniyadan olan yaşıdları ilə heç-heçə oynamışdılar.

Bundan sonra Mutu “Universitatya Krayova”nın baş məşqçisi oldu. Amma cəmi 4 ay ərzində (29 may 2021-dən 5 oktyabr 2021-ə qədər) burada 12 matça 3 qələbə, 3 heç-heçə, 6 məğlubiyyətlə fiasko yaşadı. Son 7 oyunda 4 məğlubiyyət, 2 heç-heçəyə görə Adrian istefaya göndərildi.

Qəhrəmanımız növbəti təklifi 5 ay gözləməli oldu. 2022-ci il martın 2-də “Rapid”in məşqçisi təyin edildi. Komanda ilk 7 matçında 7 qələbə qazandı, elitada qalmaq uğrunda 10 komandalıq qrupda mübarizə apardı. Sırf ordakı nəticələri görə 2-ci oldular – mümkün 27 xalın 19-nu qazandılar.

Mutunun “Rapid”i elə ilk mövsümdən etibarlı müdafiə ilə seçilməyə başladı. 10 oyunda buraxılan cəmi 7 top – özü də 6-sı son iki turda, artıq hər şey həll olunandan sonra. Başqa sözlə, 10 matçın 7-də qapısını toxunulmaz saxladılar.

Son mövsüm də komandanın müdafiəsini qabartmaq lazımdır – çempionatın əsas hissəsində 30 matçda buraxılan cəmi 26 top liqada ən yaxşı göstərici idi. Baxmayaraq ki, orada 5-ci yeri tutmuşdular. Ancaq hücum planında problemlər görünürdü. Vurulan cəmi 40 qolla komanda 5-ci göstəriciyə sahib oldu.

Maraqlıdır ki, sonda 6 komandanın mübarizə apardığı çempionluq qrupunda “Rapid” əksinə, ən çox top buraxan kollektiv oldu – 10 oyunda 20 qol. Bu səbəbdən də mövsümü elə 5-ci yerdə də bitirdilər.

Görək, Mutunu “Neftçi”də hansı aqibət gözləyəcək. “İqbalnamə”ni yazıb əsl İsgəndər olması ümidi ilə…

FƏRİD