Futbolumuzda gürcü izi: Tsxadadze və gətirdikləri

“Hətta Mourinyo da gəlsə, xeyri yoxdur” – bu fikri futbol mütəxəssisləri və yerli azarkeşlərimiz tez-tez işlədir. Səbəbi məlumdur. Dünyanın hər yerində futbol eyni qaydalarla oynasa da, hər çempionatın spesefik özəllikləri var.

Ən güclü çempionatlarda ən güclü məşqçilər işləyirsə, aşağı səviyyəli liqalarda ad-san qazanmayan mütəxəssislər fəaliyyət göstərir. Bizim kimi ölkələrdə isə ya Con Benjamin Toşak, Mustafa Dənizli, Vilfred Şefer və Yuri Syomin kimi yaxşı pula gələnlər, ya da Anatoli Demyanenko, Roberto Bordin və Rasim Kara kimi özünü sübut etmək istəyən əcnəbi mütəxəssislər çalışır. Belə kateqoriya ilə siyahını daha da uzatmaq olar. Amma biz bu kateqoriyanı regionlara görə bölmək istərdik.

Azərbaycan kimi aşağı səviyyəli futbol ölkəsindən dəvət almaq nə qədər asan olsa da, buradan baş çıxartmaq çətindi. Ona görə də 30 illik müstəqillik tariximizdə Azərbaycan çempionatında yalnız 3 əcnəbi mütəxəssis çalışdırdığı komandalara çempionluq sevinci yaşadıb. Söhbət  Valentin Xodukin, Kaxaber Tsxadadze və Qyoko Haciyevskidən gedir. Xodukinlə Tsxadaze “İnter”ə, Haciyevski isə “Bakı”ya qızıl medallar qazandırıb. Ukrayna, Gürcüstan və Makedoniyanı təmsil edən bu məşqçilərdən sonra Azərbaycanda digər əcnəbilər çempionatın baş mükafatına sahib çıxa bilməyibsə, deməli, burada baş çıxarmaq hər məşqçinin işi deyil.

Regionlara görə bölgüdən danışdıqsa, yaxşısı budur, bu 3 məşqçinin ölkələrinə görə ölkəmizdə işləyən mütəxəssislərədən söz salaq. Başlayaq, Kaxaber Tsxadadzenin vətəni olan qonşu Gürcüstandan. Elə birinci Kaxayla yola çıxaq.

Məşqçilik fəaliyyətinə 2001-ci ildə Tiflis “Lokomotiv”i ilə başlayan Tsxadadze daha sonra ölkənin flaqmanı “Dinamo”da işləyib, oradan “Sioni”yə üz tutdusa, Azərbaycana 2008-ci ildə “Standart”ın dəvəti ilə gəldi. Bir il sonra “İnter”in “sükanı arxasına” keçən Kaxa 5 il ərzində “bankirlər”i çalışdırdı. 2005-ci ildə “Dinamo”nu, 1 il sonra “Sioni”ni çempion edən Kaxaber 2010-cu ildə ölkəsindən kənarda ilk dəfə məşqçi kimi uğur qazandı. Bəli, məhz onun başçılığı altında “İnter” 2009/10 mövsümündə Azərbaycan çempionu oldu.

Sonrakı illərdə “İnter” sabit çıxışı ilə yadda qalsa da, Tsxadaze çempionluğun ardını gətirə bilmədi. 2014-cü ildə Azərbaycanı tərk edən Kaxaber növbəti il Gürcüstan millisinin başına keçsə də, Almaniya, Polşa, İrlandiya, Şotlandiya və Cəbəllütariq yığmaları ilə eyni qrupa düşən komandası 5-ci yeri tutdu. Onun başçılığı altında gürcülər 2 dəfə Cəbəllütariqi, 1 dəfə isə Şotlandiya millisini məğlub edərək seçmə mərhələni 9 xalla başa vurdu.

Daha sonra Qazaxıstana üz tutan Tsxadadze bir il ərzində “Kayrat”ı çalışdırdı. Onun başçılığı altında Alma-Atı klubu gümüş medala sahib çıxdı və ölkə superkubokunun qalibi oldu. 2017-ci ildə Qazaxıstanı tərk edən Tsxadadze bir il sonra yenidən bu ölkəyə qayıdıb “Ordabası”nın “sükanı arxasına” keçdi. Şimkent klubu onun başçılığı arasında 2 il ərzində 3 və 5-ci yerlərə sahib çıxdı.

Daha sonra Gürcüstana qayıdaraq sabiq komandası “Dinamo”nu təhvil alan Kaxaber bir il tiflislilərə ölkə çempionluğu qazandırdı. Yola saldığımız mövsüm Batumi “Dinamo”su çempion olunca, Tsxadadze yayda postundan getdi.

Tsxadadzenin özü ilə birgə ölkəmizə gətirdiyi həmyerlisi Georgi Çixradze 2012-ci ilə qədər “İnter”də köməkçi məşqçi çalışandan sonra “Simurq”a üz tutdu. Zaqatala klubunda 3 il baş məşqçi kimi fəaliyyət göstərən gürcüstanlı mütəxəssis yenidən Gürcüstan yığması və “Kayrat”da Tsxadadze ilə birləşdi. 2017-ci ildə yenidən müstəqil məşqçi olmaq istəyən Çixradze Kiprə yola düşərək Axna şəhərinin “Etnikos” klubunun söz sahibinə çevrildi.  Amma onun komandası 1 mövsümə 1 qələbə, 5 heç-heçə və 20 məğlubiyyətlə 8 xal toplayaraq elitanı tərk etdi. Bu rüsvayçılıqdan sonra o, yenidən Tsxadadzenin ağuşuna atılaraq “Ordabası”da köməkçi məşqçi kimi fəaliyyət göstərdi. Son 3 ildə Georgi işsizdi.

Azərbaycanda fəaliyyət göstərən Tsxadadzenin daha bir “əlaltısı” Zaur Svanadze olub. 2005/06 mövsümündə Tiflis “Dinamo”sunda Kaxanın köməkçisi kimi çalışan Zaur həmyerlisi Çixradzenin “Simurq”a getməsindən sonra “İnter”ə gəldi. Kaxaber “bankirlər”dən ayrılandan sonra daha bir il bu klubda köməkçi-məşqçi kimi çalışan Svanadze 2016/17 mövsümündə komandanın əsas çalışdırıcısı kimi təsdiqləndi. 2017-ci ildə ölkəmizi tərk edən Svanadze elə həmin ilin sonunda yenidən ölkəsinin ən titullu klubu olan “Dinamo”dan dəvət aldı. Bir il bu klubda köməkçi-məşqçi kimi çalışan Zaur 2018-ci lin noyabrın 11-dən 2019-cu ilin martın 8-nə qədər əsas məşqçi oldu.

Daha sonra “Dinamo” rəhbərliyi ispaniyalı mütəxəssis Feliks Visenteni yuxarı başda əyləşdirib yenidən Svanadzeni ona köməkçi kimi təhkim etdi. Bu günə qədər də “Dinamo”da baş məşqçilər dəyişir, Svanadze isə “ikincilik” mövqeyini qoruyur. Yola saldığımız mövsüm başa çatan kimi o, Tsxadaze ilə birgə “Dinamo”nu tərk edib.

Nəhayət, ölkəmizdə çalışan 4-cü gürcü mütəxəsis Revaz Dzodzuaşvili haqqında bir neçə kəlmə. Hərçənd digər 3 mütəxəssislə müqayisədə Dzodzuaşvili SSRİ-də ad çıxaran biri olub. O, 1972-ci ildə SSRİ millisi ilə futbolçi kimi Avropa çempionatında gümüş, Münhen Olimpiadasında bürünc medal qazanıb. Məşqçi kimi Azərbaycana qədər Rusiya, Ukrayna, Litva və Səudiyyə Ərəbistanı klublarında işləyən Dzodzuaşvili 2010-cu ildə “Turan”dan dəvət aldı.  12 komanda arasında “Turan”ı 10-cu yerdə qoyub gedən Revaz düz 3 il işsiz qaldı. 2014-cü ildə Kutaisi “Torpedo”suna qısa vizitdən sonra yenə də 3 il istirahət götürdü. 2017-ci ildə “Suxumi”dən təklif alan Dzodzuaşvili elə həmin il ölkəsinin “Meşaxte” komandasına keçdi və burada da çox qərarlaşa bilmədi.

Növbəti yazımızda ölkəmizdə işləyən ukraynalı məşqçiləri yada salacağıq.

CAVAD