Rəqibimiz Estoniyadan nə ilə fərqlənirik?

Slovakiya ilə səfər matçında millimizin heyətində cəmi iki oyunçu Azərbaycan futbolunun yetirməsi idi. Söhbət Bəhlul Mustafazadə ilə Elvin Cəfərquliyevdən gedir.

Azərbaycandan kənarda doğulanlarla milliləşdirilənlərin sinteindən qurulan komanda ilə işıqlı gələcəyə addımlamaq istəyən AFFA-nı nə qədər tənqid etsək də, saqqalımız olmadığına görə sözümüz keçmir. Amma qələmimiz ki var. Ona görə də dayanmayacaq, problemləri qabardacağıq. Başqa ölkələrdən konkret nümunələr gətirməklə.

Ötən dəfə Gürcüstan və Ermənistan millisinin heyətinə nəzər salarkən, bu komandaların oyunçularının hansı klubların yetirməsi olduğunu diqqətinizə çatdırdıq. Məlum oldu ki, Gürcüstan millisinin futbolçuları əsasən yerli klubların yetirməsidirsə, ermənilər qismən bizim yolumuzu gedir.

Yaxın qonşularımıza baxdıq, indi uzaq “qohumlar”a göz gəzdirməyin vaxtıdır. Yeri gəlmişkən, yaxın vaxtlarda həmin uzaq “qohum”lardan biri ölkəmizə səfər edəcək. Söhbət Avropa çempionatının seçmə mərhələsində millimizlə qarşılaşacaq Estoniya seçməsindən gedir. Görəsən, bu ölkəninin millisinin üzvləri hansı klubların yetirməsidir?

Əslində, biz yerli və xarici klublarda yetişənlər arasında ayrıseçkilik etmirik. Problem xaricdə yetişənləri ölkəyə gətirib məhv etməkdən gedir. Məsələn, gürcülər bunu etmir, amma ermənilər edir. Bəs estonlarda vəziyyət necədir?

Hazırda Polşanın “Podbeskidze” klubunun qapıçısı olan Matvey İqonen Tallinin “Ayaks” və “FKİ Tallin” klublarının yetirməsidir. Hazırda 26 yaşı olan qapıçı 4 il əvvəl Norveçin “Lilleström” klubuna yollanıb. Doğrudur, o, 2020-ci ildə “Flora”ya qayıtsa da, bu yay Polşaya üz tutub.

20 yaşlı qapıçı Karl Heyn 4 il əvvəl İngiltərənin “Arsenal” klubunun akademiyasının qapısından içəri keçib. O, hazırda icarə əsasında “Ridinq”də çıxış edir. İngiltərəyə gedəndən sonra Araz Abdullayev kimi Yunanıstanda gəzişib vətəninə qayıtmayıb – gedib Çempionşipdə oynayır.

Keçək müdafiə xəttinə. Hazırda “Flora”da çıxış edən Henrik Pürq heç “Nımme Kalyu” yetirməsidir və heç vaxt legioner həyatı yaşamayıb. “Levadiya” yetirməsi olan Artur Pikk bir müddət Belarus, Slovakiya, Polşa, Finlandiya, Macarıstan və Latviyada gəzişdikdən sonra yenidən vətəninə qayıdıb. “Parnu”dan çıxan Rasmus Peetson isə hələ də Estoniyadan kənara çıxmayıb. “Tulevik” yetirməsi Yonas Taam da Skandinaviya ölkələri, Polşa və Ukraynadan sonra hazırda Rumıniyada çıxış edir. “Tulevik”in bir başqa yetirməsi Karol Mets isə “Sürix”in uğurları üçün tər tökür.

Daha bir “Flora” yetirməsi Ken Kallaste Polşada klubları əlcək kimi dəyişdikdən sonra doğma komandasına qayıdıb. “Flora”da yetişən rusəsilli Nikita Baranov isə ilk peşəkar addımlarını “Ararat”da atıb. O, hazırda “Pünik”də çıxış edir. “Levadiya” akademiyasının məzunu Tayo Teniste uzun illər Norveçdə oynadıqdan sonra hazırda “Tartu”da oynayır.

Gördüyünüz kimi, müdafiəçilərin hamısı yerli klubların yetirmələridir, və əksəriyyəti legioner həyatı yaşayıb. İndi də yarımmüdafiə xəttinin üzvləri ilə tanış olaq.  Burada da ancaq Estoniya klublarının yetirmələri millinin sapına mirvari kimi düzülüb. Bu mənada yalnız hazırda “Flora”da oynayan Markus Sommetsi istisna edə bilərik. O da ki, qismən.

Sommets bir il A Seriyasında çıxış edən “Sampdoriya”nın akademiyasında təhsil alsa da, buna qədər Tartu şəhərinin “Santos” akademiyasında futbolun sirlərinə yiyələnib. Markus 2019-cu ildə İtaliyanın D divizionunda çıxış edən “Rende” klubuna yollansa da, orada çox qala bilməyib. Elə Georgi Tunyov da eyni ssenarinin səhifəsində yer alıb. Amma bir qədər fərqli şəkildə. Tunyov “Narva Trans”ın yetirməsi olsa da, 2018-ci ildə İtaliyaya yollanıb, SPAL akademiyasına daxil olub. Hazırda icarə əsasında İtaliyanın “Karrareze” klubunda oynasa da, müqavilə ilə hələ də SPAL-a məxsusdur.

Yarımmüdafiə xəttində qərarlaşan digər estonlara gəlincə, Rokko Robert Şeyn “Flora”, Boqdan Vatsyuk “FKİ Tallin”, Konstantin Vasilyev “Tallina”, Martin Miller isə “Tammeka” klubunun yetirməsidir.

Estoniya millisinin hücum xəttində daha bir “Sampdoriya” yetirməsi var. Söhbət bir il bu klubun gənclərdən ibarət komandasında oynayan Henri Anyerdən gedir. Amma ilk peşəkar karyerasına Estoniyada başlayan forvard sonradan dünya səyahətinə çıxıb və yalnız iki il əvvəl vətəninə qayıdıb. İndi isə Taylandda oynayır.

Daha bir əcnəbi klub yetirməsi Henrik Oyamaadır. “Flora”dan “Derbi Kaunti”yə göndərilən Henrik uzun illər legioner həyatı yaşayıb və yalnız ötən il “Flora”ya qayıdıb. Digər hücumlar Erik Sorqa (“Legion” və “Flora), Vlasi Sinyavski (“Narva Trans”, “Tallina” və “Puuma”), Rauno Sappinen (“Flora) və Robert Kirss (“Parnu”) yerli klubların yetirməsidir.

Gördüyünüz kimi, estonlar qətiyyən AFFA-nın yolu ilə addımlamırlar. Estoniya klublarının əsas məqsədi öz akademiyalarında yetişdirdikləri oyunçuları peşəkar addımlar atmazdan əvvəl İtaliya və İngiltərəyə yola salmaqdır. Xaricə yola düşənlərin böyük əksəriyyəti isə yalnız karyeralarının qürub çağlarında vətənlərinə qayıdır.

Elə Latviya millisində də oxşar vəziyyətdir. 3 futbolçunu istisna etsək, qalanları ilk peşəkar karyeralarına yerli klublarda başlayıb. Digər 3 futbolçu isə Latviya klubunun akademiyasından xarici klubun akademiyasına üz tutub. Amma onlar da sonradan geri qayıdıb.  Millinin qapıçısı Rihardis Matreviçs “Vest Hem”də qapıçılığın sirlərinə yiyələndikdən sonra bir müddət Britaniyada fırlanıb və ötən il Latviyaya geri dönüb. Yarımmüdafiəçi Alekseys Savelyevs “Verona”da yetişdikdən sonra “Mantova”da oynayıb və “Riqa”ya gəlib. “Bayer”dən çıxan hücumçu Andreys Çiqaniks hələ Latviyaya gəlib çıxmayıb.

Gördüyünüz kimi, Latviya millisinin Emin Mahmudov və Ramil Şeydayevə oxşayan cəmi iki futbolçusu var. Amma bu futbolçular da Latviya akademiyalarından sonra xarici akademiyalara yollanıb. Amma bu sözləri Şeydayevlə Mahmudova aid etmək olmaz – onları AFFA Rusiyadan tapıb, ölkəmizdə yetişməyiblər.

Litva yığmasında isə 8 xarici futbol akademiyasının üzvü var. Yeri gəlmişkən, onlardan biri ötən mövsüm “Səbail”də çıxış etmiş Domantas Şimkusdur. Amma Danimarkanın “Olborq” klubunun yetirməsi olan bu futbolçu karyerasına Litvada başlayıb. Digər 7 futbolçunun isə heç biri Litva çempionatının dadını çıxarmayıb.

Gördüyünüz kimi, Baltikyanı ölkələrin futbol federasiyaları və klubları futbolçu yetişdirməklə məşğuldur, bazardan yerli mal alıb evə gətirmirlər. Öyrənəcəyimiz çox məqamlar və çox ölkələr var. Hamısına səyahət edəcəyik…

ABBAS